Ontdek de chemie van cafeïne in thee
Cafeïne in thee is een complex samenspel van chemie, terroir van de theeplant en de verschillende productiemethoden. In deze blog gaan we dieper in op de aanwezigheid van cafeïne in de verschillende soorten thee. We kijken naar de oorsprong en samenstelling ervan en we zoeken uit welke factoren een invloed hebben op het cafeïnegehalte in thee.
Wat is cafeïne?
Cafeïne is een natuurlijk opwekkend middel dat je terugvindt in onder andere koffieplanten, theeblaadjes en cacaobonen. Chemisch gezien wordt cafeïne geklasseerd als een alkaloïde, behorende tot de methylxanthines. Eigenlijk is het onderdeel van het natuurlijke verdedigingsmechanisme van de theeplant.
Het heeft een aantal effecten op ons lichaam, met de oppeppende kick als meest bekende: het werkt stimulerend op het zenuwstelsel, het hart en de longen.
De oorsprong van cafeïne
De ontdekking van cafeïne brengt ons terug naar het begin van de 19e eeuw toen een Duitse arts koffie en al zijn bijhorende componenten onderzocht. Acht jaar later ontdekte hij een gelijkaardige stof in thee, dat hij eerst de naam “theïne” gaf. Uiteindelijk toonde onderzoek het identieke karakter van beide stoffen aan.
Cafeïne in thee vs. koffie
Thee en koffie bevatten dus allebei cafeïne, maar hoeveel eigenlijk? In thee vinden we gemiddeld 2,5% tot 3,5% cafeïne per mg, terwijl koffie 1% tot 1,7% per mg bevat. Maar we gebruiken minder losse thee per kopje - gemiddeld zo’n 3 à 4 gram theeblaadjes. Hierdoor bevat een kopje thee gemiddeld 26 mg cafeïne, wat zo’n 3,5 keer minder is dan de gemiddelde 94 mg cafeïne in een kopje koffie (gemaakt met 8,3 gram gemalen koffie).
Wat maakt cafeïne in thee anders?
Wanneer we cafeïne in thee en koffie met elkaar vergelijken, dan zien we enkele belangrijke verschillen. Thee bevat namelijk L-theanine, een essentieel aminozuur dat invloed heeft op de neurotransmitters en zo de mentale focus, cognitieve prestaties en algemene stemming verbetert. Cafeïne in thee werkt samen met de natuurlijke relaxanten en antioxidanten, zoals EGCG en L-theanine. Dit zorgt voor een langzame energie-boost en een gevoel van ontspanning.
In tegenstelling tot koffie, waar cafeïnemoleculen vrij beschikbaar zijn, moet bij thee eerst de gebonden cafeïne gescheiden worden van andere moleculen. Dit resulteert in een veel langzamer en milder effect.
Een verder onderscheid ontstaat door de verschillende productiemethodes van thee: de robuuste verwerking van zwarte thee versnelt de opname van cafeïne en staat dus garant voor een snellere energie-boost. Dit in tegenstelling tot de zachtere verwerking van groene thee wat zorgt voor een vertraagd, meer langdurig effect.
De infusiemethode, meer bepaald de temperatuur van het water en de infusietijd, voegen een extra laag van complexiteit toe. Al deze factoren zorgen voor een mildere energie-ervaring in vergelijking met de onmiddellijke kick van koffie.
Cafeïnegehalte in verschillende theesoorten
Zwarte thee, volledig geoxideerd tijdens de productie, geeft over het algemeen de meest stevige cafeïnekick. Het cafeïnegehalte in oolong, groene en witte thee ligt iets lager, maar veel hangt af van de manier van oogsten, de productiemethodes, gebruikte watertemperatuur, infusietijd,…
Kruideninfusies, gemaakt van kruiden en dus niet afkomstig van de Camellia sinensis plant, zijn volledig cafeïnevrij. Ben je echter op zoek naar een instant energie-boost? Dan raden we je aan om voor matcha te kiezen. Matcha is gemaakt van gemalen groene theeblaadjes en biedt een extra dosis cafeïne omdat je de blaadjes zelf drinkt. Dit in tegenstelling tot andere theesoorten waar je de blaadjes enkel gebruikt om de infusie te bereiden.
De hoeveelheid cafeïne in thee hangt dus niet noodzakelijk af van de hoeveelheid oxidatie die de blaadjes hebben ondergaan. Het gaat eerder om een combinatie van verschillende complexe factoren. Hieronder geven we een overzicht van de gemiddelde (!) hoeveelheid cafeïne per kopje thee. Je zal merken dat je zonder problemen meerdere kopjes kan drinken alvorens de maximale dagelijkse hoeveelheid cafeïne van 400 mg te bereiken.
- Zwarte thee: gemiddeld 30-40 mg/kop, tot 65 mg/kop
- Groene thee: gemiddeld 10-40 mg/kop, tot 50 mg/kop
- Oolong thee: gemiddeld 18-20 mg/kop, tot 40 mg/kop
- Witte thee: erg variabel van 5-65 mg/kop
- Koffie: gemiddeld 85-100 mg/kop
- Matcha: gemiddeld 70-120 mg/kop
Andere invloeden op het cafeïnegehalte in thee
Je hebt ondertussen begrepen dat de verschillende theesoorten (groen, zwart, wit, oolong,…) niet bepalend zijn voor de hoeveelheid cafeïne in thee. Verschillende andere factoren beïnvloeden het cafeïnegehalte in de theeblaadjes:
- Omgeving: Bodemkwaliteit, hoeveelheid zonlicht, vochtigheid, hoogte en hoeveelheid schaduw hebben allemaal een invloed op de samenstelling van het theeblaadje, en dus ook op de hoeveelheid cafeïne.
- Bemesting: Kunstmatige meststoffen bevorderen de groei van de theeplant en zorgen hierdoor voor hogere cafeïnegehaltes in vergelijking met meer natuurlijke thee.
- Gebruikte onderdelen van de plant: Hoewel wordt aangenomen dat knoppen of bloesems minder cafeïne bevatten, is het cafeïnegehalte in deze plantendelen net hoger dan in volwassen blaadjes.
- Oogstseizoen: Thee geoogst in de lente zou meer cafeïne bevatten dan wanneer de blaadjes geplukt zijn tijdens de zomer of herfst.
- Trektijd: Cafeïne lost heel goed op in water waardoor een langere trektijd de hoeveelheid cafeïne verhoogt. Andere technieken, zoals cold brew, zullen dan weer minder cafeïne extraheren en eerder een zoet drankje opleveren.
Conclusie
Cafeïne is een natuurlijke stof die je terugvindt in planten zoals koffiebonen en theeblaadjes. Thee bevat cafeïne, maar de hoeveelheid per kopje is over het algemeen heel wat lager vergeleken met een doorsnee kopje koffie. Daarnaast zorgt de interactie met andere componenten in de theeplant voor mildere effecten in vergelijking met de effecten van cafeïne in koffie.
Iedere theesoort heeft een ander cafeïnegehalte, en dat is niet noodzakelijk het gevolg van de verschillende productiemethoden. Elementen zoals de bodemkwaliteit, gebruikte plantendelen en de trektijd spelen eveneens een belangrijke rol.
